Πρόοδος στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού παραμένει ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες και η συχνότερη αιτία θανάτου σε γυναίκες ηλικίας 40-50 ετών.
Υπάρχει όμως ελπίδα. Το 85% των ασθενών παρουσιάζει επιβίωση άνω της 5ετίας με το γεγονός αυτό να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έγκαιρη διάγνωση.
Η έρευνα έχει αποφέρει μια σειρά από συναρπαστικές εξελίξεις στη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού που θα βελτιώσουν σημαντικά τη ζωή των ασθενών με καρκίνο του μαστού στα επόμενα χρόνια.
1. Η διατήρηση των λεμφαδένων μειώνει τις περιπτώσεις λεμφοιδήματος
Η εφαρμογή της τεχνικής του φρουρού λεμφαδένα αποτελεί την πλέον καθιερωμένη προσέγγιση για τη σταδιοποίηση της μασχάλης σε ασθενείς με καρκίνο μαστού και κλινικά αρνητικούς (μη ψηλαφητούς) λεμφαδένες.
Ο φρουρός λεμφαδένας αποτελεί τον πρώτο λεμφαδένα της μασχάλης που λαμβάνει τη λέμφο από το μαστό. Στο παρελθόν το 60%-80% των γυναικών που υποβάλλονταν σε λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης, είχαν αρνητικούς λεμφαδένες. Πλέον μελέτες έχουν δείξει ότι πολλοί από αυτούς τους λεμφαδένες μπορούν να διατηρηθούν, χωρίς να διακυβεύονται τα μακροπρόθεσμα ποσοστά επιβίωσης.
Στις μέρες μας ο εκτεταμένος λεμφαδενικός καθαρισμός στη μασχάλη έχει δώσει τη θέση τους στη βιοψία του φρουρού λεμφαδένα και στον στοχευμένο λεμφαδενικό καθαρισμό (targeted lymph node dissection).
Ο στοχευμένος λεμφαδενικός καθαρισμός επιτρέπει στους χειρουργούς να διατηρήσουν τους λεμφαδένες που κάποτε ήταν θετικοί για μετάσταση, αλλά έγιναν αρνητικοί μετά από χημειοθεραπεία. Σε αυτή την περίπτωση εάν η βιοψία είναι αρνητική στους πρώτους λεμφαδένες, οι υπόλοιποι μπορούν να διατηρηθούν. Αυτό σημαίνει λιγότερες επιπλοκές για τους ασθενείς με καρκίνο μαστού και πρωτίστως μικρότερα ποσοστά λεμφοιδήματος.
2.Ο έλεγχος της γονιδιακής υπογραφής ελαχιστοποιεί την έκθεση στη χημειοθεραπεία
Για χρόνια, πολλοί ασθενείς λάμβαναν χημειοθεραπεία ως μέρος της θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού . Ωστόσο, μια μελέτη του Ιουλίου 2018 στο New England Journal of Medicine έδειξε ότι η χημειοθεραπεία δεν θα ωφελούσε έως και το 85% των ασθενών άνω των 50 ετών με καρκίνο του μαστού HR+, HER- και αρνητικούς λεμφαδένες.
Η μελέτη περιλάμβανε έναν έλεγχο γονιδιακής υπογραφής(ή δοκιμή OncotypeDX) που εξέτασε την έκφραση 21 διαφορετικών γονιδίων στον πρωτοπαθή όγκο. Το πρότυπο γονιδιακής έκφρασης ενός όγκου δείχνει εάν θα ανταποκριθεί ή όχι στη χημειοθεραπεία ή εάν η ενδοκρινική θεραπεία μόνη της (όπως η ταμοξιφαίνη) θα ήταν καλύτερη επιλογή.Οι ασθενείς με βαθμολογία στο εύρος χαμηλού έως μέσου κινδύνου μπορούν πλέον να παραλείψουν με ασφάλεια τη χημειοθεραπεία, αποφεύγοντας όλες τις παρενέργειες που συχνά τη συνοδεύουν.
3.Καλύτερος εντοπισμός των κληρονομικών καρκινικών συνδρόμων
Ένας αριθμός γενετικών μεταλλάξεων, όπως τα BRCA1 και BRCA2, είναι ήδη γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει ορισμένους καρκίνους, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού. Πλέον οι τεχνικές προσδιορισμού αλληλουχίας γονιδίων επόμενης γενιάς βοηθούν τους ερευνητές να εντοπίσουν άλλα κληρονομικά σύνδρομα που μπορούν να θέσουν τους ασθενείς σε κίνδυνο.
Στις οικογένειες με ισχυρό ιστορικό καρκίνου, αναλύοντας το αίμα και το σάλιο, μπορούμε να εντοπίσουμε νωρίτερα άλλα μέλη της οικογένειας, να παρέχουμε προληπτική φροντίδα μέσω ενισχυμένων προληπτικών εξετάσεων αλλά και να εντοπίσουμε υφιστάμενους καρκίνους.
4.Στοχευμένη θεραπεία με φάρμακα από το στόμα
Μέχρι πρόσφατα, οι αναστολείς PARP χρησιμοποιούνταν κυρίως για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών . Λειτουργούν εμποδίζοντας τα κατεστραμμένα καρκινικά κύτταρα με συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις να επιδιορθωθούν. Σήμερα, αυτή η στοχευμένη θεραπεία χρησιμοποιείται και για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού με επιτυχία.
Το DNA έχει πολλούς τρόπους για να επιδιορθωθεί,ετσι όταν κάποιος έχει μια γενετική μετάλλαξη που κλείνει ένα μονοπάτι, το DNA του χρησιμοποιεί ένα άλλο. Οι αναστολείς PARP εμποδίζουν αυτές τις οδούς διαφυγής, έτσι τα καρκινικά κύτταρα δε μπορούν να αναπτυχθούν και να διαιρεθούν.
Ο καρκίνος του μαστού συνδέεται με λιγότερες μεταλλάξεις από τους καρκίνους των ωοθηκών, αλλά οι αναστολείς PARP μπορούν ακόμα να τις εκμεταλλευτούν. Επί του παρόντος βρίσκονται σε εξέλιξη δύο κλινικές δοκιμές Φάσης ΙΙΙ που συγκρίνουν τους αναστολείς PARP με την τυπική χημειοθεραπεία. Η δοκιμή OlympiAD αξιολόγησε το olaparib και η δοκιμή EMBRACA, αξιολόγησε το talazoparib. Και οι δύο δοκιμές έδειξαν βελτίωση στην επιβίωση για ασθενείς με κληρονομική μετάλλαξη γονιδίου BRCA και μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Και οι δύο μελέτες έδειξαν επίσης γενική βελτίωση στην ποιότητα ζωής σε ασθενείς που έλαβαν αυτά τα από του στόματος φάρμακα, σε αντίθεση με τους ασθενείς που έλαβαν χημειοθεραπεία.
5. Ο νέος συνδυασμός φαρμάκων καθιστά πιο αποτελεσματικούς τους παράγοντες αποκλεισμού των οιστρογόνων
Σε ασθενείς με ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο μαστού συνταγογραφούνται συχνά παράγοντες μείωσης των οιστρογόνων όπως η λετροζόλη και η αναστροζόλη. Τώρα, οι μελέτες δείχνουν ότι αυτοί οι ασθενείς τα καταφέρνουν ακόμα καλύτερα όταν η ορμονική θεραπεία συνδυάζεται με αναστολείς CDK4/6, οι οποίοι εμποδίζουν τη διαίρεση των καρκινικών κυττάρων.
Τρεις διαφορετικοί αναστολείς CDK4/6 έχουν εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ: το abemaciclib, το palbociclib και το ribociclib. Όταν συνδυάζονται με ορμονοθεραπεία, και οι τρεις αναστολείς CDK4/6 έχουν δείξει τεράστια βελτίωση στην επιβίωση ελέυθερη νόσου σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού σταδίου IV. Έτσι, αυτό καθιερώθηκε σαν standard of care σε όλους σχεδόν τους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του μαστού HR+ ως θεραπεία πρώτης γραμμής.
6.Η επόμενη γενιά μονοκλωνικών αντισωμάτων
Η τραστουζουμάμπη (Herceptin) είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ασθενών με καρκίνο του μαστού HER2+ από τη δεκαετία του 1990. Λειτουργεί στοχεύοντας τον υποδοχέα HER2, αποτρέποντας την ανάπτυξη καρκίνου. Ορισμένοι καρκίνοι του μαστού εκφράζουν υπερβολική ποσότητα πρωτεΐνης HER2, προκαλώντας τον πολύ γρήγορο πολλαπλασιασμό των κυττάρων.
Έκτοτε έχουν αναπτυχθεί άλλα μονοκλωνικά αντισώματα (όπως το pertruzumab/Perjeta). Σήμερα, αυτή η στοχευμένη θεραπεία έχει γίνει ακόμη πιο προηγμένη. Το T-DM1 (Kadycla), ένας συνδυασμός αντισώματος-φαρμάκου, έχει εγκριθεί για χρήση στη θεραπεία των καρκίνων του μαστού HER2+. Οι συνδυασμοί αντισωμάτων-φαρμάκων λειτουργούν σαν μια «έξυπνη βόμβα», παρέχοντας χημειοθεραπεία απευθείας στα καρκινικά κύτταρα με την προσκόλληση στους υποδοχείς HER2+.
Οι στοχευμένες θεραπείες έχουν μεταμορφώσει την προσέγγισή μας στους καρκίνους του μαστού HER2+ και προσφέρουν μια ευκαιρία για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού σταδίου IV σε ορισμένους ασθενείς.