Μάζες του μαστού σε παιδιά και εφήβους
Μάζες του μαστού σε παιδιά και εφήβους
Οι περισσότερες μάζες του μαστού στην παιδική ηλικία και την εφηβεία είναι συνήθως καλοήθεις, ωστόσο αποτελούν πηγή έντονης ανησυχίας για τους γονείς όπως επίσης μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση του παιδιού/ εφήβου.
Τι μπορεί να είναι μια μάζα του μαστού σε αυτές ηλικίες; Ας δούμε ξεχωριστά την κάθε ηλικίακη ομάδα
Νεογνική και νηπιακή ηλικία
Τον πρώτο μήνα της ζωής , στα βρέφη ανεξαρτήτως φύλου ,παρατηρείται μια παροδική διόγκωση του μαστού. Η διόγκωση αυτή μπορεί να συνοδεύεται από γαλακτώδες έκκριμα από τη θηλή, ενώ συνήθως υποχωρεί σε περίπου δύο εβδομάδες στα αγόρια και σε μερικούς μήνες στα κορίτσια. Οφείλεται στα οιστρογόνα που παράγονται από τη μητέρα κατά τη διάρκεια της κύησης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις έχουμε πρώιμη θηλαρχή* κατά την οποία μπορεί να υπάρχει διόγκωση του ενός ή και των δύο μαστών αμέσως μετά τις πρώτες μέρες ζωής και να επιμείνει έως και τα πρώτα έτη.
(*Θηλαρχή είναι ο επιστημονικός όρος για τη διόγκωση του μαστού η οποία αρχίζει συνήθως μεταξύ των 8 και 13 ετών, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 10 έτη. )
Αυτή οφείλεται συνήθως σε μια παροδική φυσιολογική διέγερση του άξονα του ενδοκρινικού συστήματος του παιδιού(υποθάλαμος-υπόφυση-γονάδες). Στην πραγματικότητα η απομονωμένη πρώιμη θηλαρχή υποχωρεί σταδιακά και αυτόματα μέσα στο δεύτερο ή τρίτο έτος της ζωής.
Υπάρχουν θεωρίες που ενοχοποιούν τη διατροφή καθώς και έλαια που χρησιμοποιούνται σε προϊόντα παιδικής περιποίησης . Παρόλο που οι θεωρίες αυτές δεν είναι απόλυτα επιβεβαιωμένες συστήνεται η αποφυγή της χρήσης τους.
Άλλη αιτία διόγκωσης του μαστού στα νεογνά είναι η φλεγμονή ή το απόστημα μαστού λόγω δερματικής λοίμωξης της μητέρας ή τραυματισμού του μαστού. Η μαστίτιδα αφορά στον ένα ή και τους δύο μαστούς και χαρακτηρίζεται από την ερυθρή , ζεστή, σκληρή και επώδυνη διόγκωση του μαστού. Συχνά εξελίσσεται σε απόστημα καθώς επίσης μπορεί να παρατηρηθούν πυώδες έκκριμα από τη θηλή όπως και διογκωμένοι μασχαλιαίοι λεμφαδένες.
Σπάνια εμφανίζονται σοβαρές επιπλοκές τοπικές ή γενικευμένες ενώ ενδέχεται το βρέφος να παρουσιάσει πυρετό και κακουχία, διέγερση ή άλλα συμπτώματα σοβαρής λοίμωξης και σε αυτή την περίπτωση είναι αναγκαία η άμεση αντιμετώπιση.
Τέλος άλλες σπανιότερες αιτίες διόγκωσης του μαστού στα νεογνά ή βρέφη είναι το αιμαγγείωμα και το κυστικό ύγρωμα τα οποία αρχικά διαπιστώνονται άμεσα κλινικά και ακολούθως με τη βοήθεια άλλων απεικονιστικών εξετάσεων(συνήθως υπέρηχος) ή με παρακέντηση του μαστού.
Παιδική ηλικία
Η πρώιμη θηλαρχή, όπως προαναφέρθηκε, είναι η συχνότερη αιτία διόγκωσης του μαστού στην παιδική ηλικία.
Σε παιδιά υπέρβαρα ή παχύσαρκα μπορεί να εμφανιστεί λεγόμενη λιπομαστία** η οποία διαπιστώνεται ως επι το πλείστον κλινικά ενώ απαιτείται παρακολούθηση ώστε να διαπιστωθούν τυχόν σημάδια ανάπτυξης δευτερογενών σεξουαλικών χαρακτηριστικών. Όπως και στα βρέφη άλλες αιτίες διόγκωσης του μαστού στην παιδική ηλικία είναι ο τραυματισμός(αιμάτωμα) και η φλεγμονή της θηλής και του μαστού.
** Η διόγκωση του λιπώδους ιστού χωρίς την ανάπτυξη του αδένα
Προεφηβική-εφηβική ηλικία
Στους άρρενες εφήβους δε μιλάμε για θηλαρχή αλλά για γυναικομαστία, δηλαδή αύξηση του μαζικού αδένα του μαστού. Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι φυσιολογική σε συγκεκριμένες φάσεις της ανάπτυξης , όπως για παράδειγμα στην εφηβεία. Εμφανίζεται μεταξύ των 10-14 ετών αλλά υποχωρεί αυτόματα εντός δύο ετών από την εμφάνιση της. Ωστόσο, κατά την παιδική ηλικία μπορεί να αποτελέσει σημάδι για άλλες παθολογίες. Εάν εμφανιστεί πριν από την ηλικία των 10 ετών, με απότομη αύξηση του μεγέθους του μαστού, είναι επιβεβλημένος ο κλινικός, απεικονιστικός και εργαστηριακός έλεγχος για να αποκλειστεί η πιθανότητα σοβαρών καταστάσεων όπως όγκοι των όρχεων, του ήπατος ή των επινεφριδίων, ανωμαλίες του θυρεοειδούς ή πολύ σπάνιες ασθένειες όπως ο υπογοναδισμός.
Υπάρχουν επίσης φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν γυναικομαστία, καθώς και κατάχρηση ουσιών, αλκοόλ, μαριχουάνα, ηρωίνη κ.α.
Η πλειονότητα των μαζών που εμφανίζονται μεταξύ των θήλεων εφήβων είναι αυτοπεριοριζόμενες και καλοήθεις ινοκυστικές αλλαγές ενώ ο καρκίνος του μαστού είναι εξαιρετικά σπάνιος.
Μερικές από τις κοινές καλοήθεις βλάβες του μαστού που παρατηρούνται σε εφήβους περιλαμβάνουν την ινοκυστική νόσο, ινοαδένωμα, και φλεγμονή του μαστού.
Οι λιγότερο συχνές καλοήθεις βλάβες του μαστού περιλαμβάνουν την πορεκτασία και τις κύστεις του Montgomery. Επίσης ο τραύματισμός του μαστού μπορεί να οδηγήσει σε λιπονέκρωση, η οποία μπορεί να μιμηθεί συμπαγή μάζα.
Οι κακοήθεις βλάβες του μαστού, οι οποίες είναι εξαιρετικά ασυνήθιστες στους εφήβους, περιλαμβάνουν τον πρωτογενή καρκίνο του μαστού και τον μεταστατικό καρκίνο .
Οι ινοκυστικές αλλαγές του μαστού είναι συχνές στις έφηβες. Περισσότερο από το 50% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν ινοκυστικές αλλαγές και πιστεύεται ότι οφείλονται σε ανισορροπία μεταξύ οιστρογόνων και προγεστερόνης. Αυτές συνοδεύονται συχνά από πόνο αλλά και από έκκριμα από τη θηλή.
Τα ινοαδενώματα είναι η πιο κοινή καλοήθης βλάβη του μαστού σε εφήβους, συνήθως είναι ασυμπτωματικά αλλά μπορεί να προκαλέσουν δυσφορία πριν την έναρξη της εμμήνου ρύσεως. Ανάλογα με το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, του μεγέθους και των χαρακτηριστικών των ινοαδενωμάτων καθώς και την ηλικία της ασθενούς ,αξιολογείται η τυχόν χειρουργική τους αφαίρεση.
Τα γιγαντιαία ινοαδενώματα αναπτύσσονται γρήγορα(πάνω από 5 cm) και μπορεί να συμπιέσουν ή να αντικαταστήσουν τον φυσιολογικό ιστό του μαστού, για το λόγο αυτό πρέπει να αφαιρούνται καθώς δε μπορούν να διακριθούν εύκολα από τους φυλλοειδείς όγκους.
Ο Φυλλοειδής όγκος είναι ένας σπάνιος πρωτοπαθής όγκος που εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες ασθενείς ,αλλά έχει αναφερθεί και σε κορίτσια ηλικίας 10ετών .Αν και οι φυλλοειδείς όγκοι ποικίλλουν ως προς τη βιολογική τους συμπεριφορά, οι περισσότεροι είναι καλοήθεις. Παρόλα αυτα συνίσταται η χειρουργική αφαίρεση.
Ο πρωτοπαθής καρκίνος του μαστού είναι εξαιρετικά σπάνιος σε παιδιά και εφήβους. Το νεανικό εκκριτικό καρκίνωμα και το πορογενές καρκίνωμα είναι οι συχνότεροι τύποι. Το ραβδομυοσάρκωμα και το λέμφωμα μπορεί επίσης να εμφανιστούν ως πρωτοπαθείς όγκοι του μαστού.
Μεταστατικός καρκίνος – Στην εφηβική ηλικια, οι περισσότερες κακοήθεις μάζες του μαστού είναι μεταστατικές από άλλους καρκίνους όπως λέμφωμα Hodgkin, λέμφωμα μη Hodgkin ή νευροβλάστωμα, ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και ραβδομυοσάρκωμα.Το ραβδομυοσάρκωμα είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους πρωτογενείς καρκίνους για μετάσταση στο μαστό.
Συμπέρασμα:
Οι ψηλαφητές μάζες στο μαστό είναι στην πλειονότητα τους καλοήθεις ενώ ο καρκίνος του μαστού σε παιδιά και εφήβους είναι εξαιρετικά σπάνιος. Εάν όμως εμφανιστεί στο μαστό μια ψηλαφητή μάζα ή διόγκωση που επιμένει για εβδομάδες είναι σημαντικό να αξιολογηθεί από ειδικό χειρουργό μαστού ώστε να προσδιοριστεί το κατάλληλο πλάνο παρακολούθησης και αντιμετώπισης.
Οποιαδήποτε χειρουργική παρέμβαση του μαστού στα παιδιά πρέπει να γίνεται απαραίτητα από ειδικό χειρουργού μαστού ώστε να αποφευχθούν τυχόν τραυματισμοί του αδένα που θα οδηγήσουν σε ουλές και σε υποπλασία του μαστού.